فایل صوتی سخنرانی با عنوان «خردمندی و آزادی» در بیست و هفتیمن همایش بزرگداشت حکیم ملاصدرا؛ «فلسفه، جامعه، آزادی»

دکتر حسین کلباسی: در نظر کانت، خِرد نه فقط قوه چینش مقدمات برهانی و استنتاج نتایج ضروری، بلکه قوه دریافت نیک از بَد و خیر از شرّ است؛ موضوعی که حتی در دوره جدید فلسفه غرب از نظرها دور مانده بود. در کنار این دستاورد، استلزام مهمتری نیز وجود داشت و اینکه نفسِ تصدیق به نیکی و ضد آن، یعنی بدی، مستلزم وجود اختیار و اختیار مستلزم وجود آزادی عمل است و با این وصف، عقل آنگاه به جوهره و حقیقت خرد می‌رسد که به نیروی اختیار و آزادی مجهّز شود. این معنا هرچند اکنون در تاریخ فلسفه و به‌ویژه در قلمرو فلسفه اخلاق جزو مشهورات شمرده می‌شود، امّا بی‌تردید بیان و تقریر منطقی و ضروری آن تا قرن هیجدهم میلادی به طول انجامید. اما نکته اینجاست که کوشش کانت در این مسیر با نقدها و چالش‌های جدیدی نیز مواجه شد که از مهم‌ترین آنها شکاف میان عقل نظری و عقل عملی و دوپارگی وجود انسان در ساحت شناخت و عمل کردن است. از دغدغه‌های دو قرن اخیر، توجیه و ترمیم همین شکاف و بازگرداندن وجود انسان به وحدت مطلوب فلسفی است، چیزی که آرمان خردمندی فلسفه کلاسیک به شمار می‌رود.