نشست «وحدت و تمدن نوین اسلامی»، به همت مجمع جهانی تقریب مذاهب، با سخنرانی حسین کلباسی اشتری؛ استاد فلسفه دانشگاه علامه طباطبایی، لیزوئیت اَبید؛ استاد دانشگاه وین و حجت‌الاسلام علی‌رضا پیروزمند عضو هیأت علمی فرهنگستان علوم اسلامی قم، در تالار دکتر باستانی پاریزی واقع در دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران برگزار شد.
فرهنگ، روح تمدن است/ تمدن غرب، مصرف‌گرا است
دکتر حسین کلباسی اشتری استاد فلسفه دانشگاه علامه طباطبایی، به عنوان اولین سخنران این نشست علمی گفت: فرهنگ، جان و روح تمدن است و تمدن کالبد آن است، گویی این دو نسبت روح و جسم دارند، اما سؤال این است که کدام یک از این دو بر دیگری تقدم دارد؟ در بحث علم النفس، روح بر بدن مقدم است بر این اساس می‌توان گفت فرهنگ نیز بر تمدن مقدم است و آن را اداره می‌کند بنابراین ابتدا باید روی فرهنگ کار کرد، اما سؤال بعدی این است که فرهنگ اسلامی چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟
وی افزود: ظهور هر تمدنی مساوی نابودی تمدن دیگر است زیرا در طول تاریخ، دو تمدن بزرگ توأماً در یک زمان وجود نداشتند و این طبیعی است، حال سؤال این است که ظهور، احیاء و تأسیس تمدن اسلامی با افول کدام تمدن همراه است؟ آیا نشانه‌هایی برای تمدن مدرن غرب وجود دارد؟ باید توجه داشت که بحران‌های مختلف تمدن مدرن از نکات مهم است اما سخن از افول و زوال این تمدن، مطلب دیگری است. کسی انکار نمی‌کند که آثار تکنیکی غرب ما را فراگرفته و احاطه کرده است، پس اگر تمدن مدرن غرب رو به افول است نشانه‌هایش چیست؟
این استاد فلسفه اظهار کرد: ۲۰۰ سال اخیر بسط تمدن غرب بوده است، اما اوصاف تمدن غرب چیست؟ یکی از آن‌ها، تکنیک و تفکر تکنیکی است، اما اصلاً تکنولوژی چیست؟ و ارتباطش با علم چیست؟ خب، تکنولوژی محصول علم است، اما بحثی وجود دارد که اساساً روح تکنیک چیست؟ خصوصیت دوم، مصرف است، تمدن غرب، دعوت به مصرف می‌کند و این مسابقه در مصرف چیزی نیست که در روح ایرانی و اسلامی سابقه داشته باشد، یک خانه را دو خانه کردن، یک ماشین را دو ماشین کردن، اصلاً در اسلام بر نگه داشتن مازاد مصرف، خمس تعلق می‌گیرد، سومین خصیصه این تمدن سلطه‌گر، قدرت است، وقتی فوکو، روح تمدن مدرن غرب را قدرت عنوان می‌کند یعنی اینکه غربی کتاب نمی‌خواند که فقط بداند بلکه کتاب میخواند که قدرتمند باشد و این مطلب مهمی است، همچنین فوکو می‌گوید اخلاق تمدن غرب، نیست‌انگارانه است چه برسد به قدرتش که قطعاً اینطور است.
آینده به تمدن غرب تعلق ندارد/ حاکمیت حکیمانه، عقلانیت و انسانیت؛ سه ویژگی تمدن اسلامی
وی اظهار کرد: اما سؤال این است که اوصاف تمدنی که قرار است جایگزین تمدن هژمونیک غرب شود چیست؟ چون مشخص است که آینده به تمدن غرب تعلق ندارد و خودشان هم این را اذعان کرده‌اند.
کلباسی گفت: تمهیدی که باید در آغاز می‌گفتم این است که برخی بزرگان ما سخن از احیاء تمدن اسلامی به میان آورده‌اند، منتها این‌کار لوازمی دارد، باید از احیاگران پرسید چه توصیه‌ای دارند؟ اینکه در گذشته چنین و چنان کردیم درست است اما برای احیاء آن چه باید کرد؟
وی در مورد ویژگی‌های تمدن اسلامی افزود: خدای متعال خودش را بارها حکیم معرفی کرده است اما جامعه حکیمانه چگونه است؟ افلاطون می‌گفت رأس مدینه فاضله، فیلسوف است، فارابی نیز می‌گوید بعد از نبی، کسی باید در رأس جامعه باشد که به حکمت آراسته است، دومین ویژگی تمدن اسلامی، تعقل است و این عقل، عقل انکشافی است که در دین ما حجت است و منظورمان عقل جنگ‌افروز نیست و سومین ویژگی نیز انسانیت است که نباید در حد حرف باشد.
منبع: خبرگزاری رسا
